هدف از علم سنجی ارزشیابی آخرین پیشرفتهای فعالیتهای علمی - تحقیقاتی علوم پزشکی ایران در هر گرایش علمی و عوامل موثر در رشد آن میباشد. علم سنجی میتواند عنصری مفید و کارآمد برای مسئولان و برنامهریزان باشد تا مدیریت منابع مالی و انسانی با بالاترین کارآیی انجام پذیرد. علمسنجی علاوه بر سنجش تحقیقات و تولیدات علمی، اقدام به ارزیابی و تعیین معیارهای مدیریتی مانند بودجه، جایگاه و بازده دانشگاهها و مراکز علمی مینماید.
اساس کار علم سنجی بر بررسی چهار متغیر اصلی شامل موارد زیر می باشد :
- گزارشهای علمی منتشر شده
- ارجاعات به نتایج یک تحقیق علمی پس از انتشار
- منابعی که در تحقیقات علمی از آنها بهره گرفته شده است
- سابقه کاری و وابستگی موسساتی محققان و نویسندگان
علم سنجی پس از بررسی این متغیرها، با ارائه ترکیبی مناسب از شاخصهای مبتنی بر آنها، به تبیین روند تولید علم و بازدهی پژوهشهای علمی میپردازد. در حال حاضر گروههای علم سنجی در مراکز دانشگاهی همچون مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور، دانشگاه علوم پزشکی تهران، دانشگاه علوم پزشکی استان فارس، دانشگاه علوم پزشکی اصفهان و مرکز توسعه و هماهنگی تحقیقات و فنآوری وزارت بهداشت مشغول به فعالیت میباشند. پایگاههای اطلاعاتی شامل بانک اطلاعات مقالات علوم پزشکی ایران- ایرانمدکس، بانک اطلاعات نشریات کشور، پایگاه استنادی علوم جهان اسلام، پایگاه اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی، و پژوهشگاه اطلاعات و مدارک علمی ایران در نمایهسازی و در برخی موارد علم سنجی تولیدات علوم پزشکی در ایران فعالیت دارند.
سابقه این علم به دهه هفتاد میلادی برمی گردد. نقطه شروع و شکل گیری این علم در روسیه شوروی بود. زمانی که برای اولین بار دوبوروف و کارنوا واژه علم سنجی را به کار بردند. آنها علم سنجی را به عنوان اندازه گیری فرایند انفورماتیک تعریف کردند. اولین تجزیه و تحلیل آماری نوشته های علمی را به کول(Cole)، ایلز(Ealse)و هولم(Hulme)نسبت می دهند که برای اولین بار از مقالات علمی منتشر شده به عنوان ملاکی برای مقایسه تولید علمی کشورهای مختلف استفاده کردند. در همان زمان افرادی نظیر لوتکا(Lotka)، برادفورد(Bradford)، زیف(Zipf)به منظور بررسی توزیع انتشارات برحسب مولفین و نشریات،مدل های نظری ویژه ایی ارائه دادند. با وجود فعالیت های بسیار در حوزه این علم، تا سال ۱۹۶۹ میلادی حیطه ، اهداف و تکنیک های علم سنجی هنوز مشخص نشده بود. در همان زمان بود که نالیموف(Nalimov)، مولچنکو(Mulchenko)رشته های فرعی علم سنجی و دامنه کار آن را تعیین کردند. انتشار مجله بین المللی علم سنجی در سال ۱۹۷۸ میلادی به وسیله تیبور براون هم گام مهمی در جهت شناخت و توسعه جهانی این علم بود. این مجله توسط انتشاراتElsevierدر آمستردام منتشر گردید و آکادمی علوم مجارستان در بوداپست (که فعال ترین انجمن علمی در این حوزه به شمار می رفت) مرتبأ مقالاتی در زمینه علم سنجی در آن به چاپ می رساند. این مقالات به همراه مطالبی که نالیموف منتشر می نمود، به پرورش و شکل گیری این علم نوپا کمک فراوانی کرد.